W czwartek, 12 grudnia 2019 r. w Muzeum Regionalnym w Pleszewie odbył się drugi wykład w ramach cyklu „Dziedzictwo Wielkopolski”. Tym razem prelegentem był prof. UAM dr hab. Krzysztof Kaczmarek – historyk, profesor na Wydziale Historii UAM i pracownik Zakładu Historii Średniowiecznej, zajmujący się głównie dziejami średniowiecznego Kościoła i historią średniowiecznego szkolnictwa na ziemiach polskich. Jest autorem trzech monografii oraz wielu artykułów poświęconych dziejom klasztorów cysterskich w średniowieczu i epoce nowożytnej i historii polskich klasztorów dominikańskich.

Wykład w Muzeum nosił tytuł „Kościół średniowiecznej Wielkopolski”. Wśród wydarzeń, które miały najsilniejszy wpływ na bieg naszych ojczystych dziejów znajduje się bez wątpienia chrzest, jaki książę Mieszko I przyjął wraz ze swym najbliższym otoczeniem wiosną 966 r. Akt konwersji władcy otworzył jego kraj na działalność misji chrystianizacyjnej i dał możliwość budowy na tym terenie instytucjonalnych struktur Kościoła; w dłuższej perspektywie zaś odmienił wierzenia oraz życie duchowe zamieszkującej go ludności i wpłynął na materialny krajobraz tych ziem. Najstarsze obiekty kultu chrześcijańskiego ulokowano początkowo w dużych i silnie chronionych grodach, wśród których wyróżniały się: Poznań oraz Gniezno. Wiemy także, że ta najstarsza organizacja kościelna nie wytrzymała próby czasu i podzieliła tragiczne losy państwa polskiego, które w latach 30. XI w. upadło w wyniku wewnętrznych konfliktów i najazdów zewnętrznych. Odbudowana pod patronatem Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Szczodrego organizacja kościelna rozwinęła się między XII i XV wiekiem w silny, sprawnie zarządzany przez kolejnych pasterzy diecezji poznańskiej i gnieźnieńskiej organizm. Przybywało świątyń i rezydujących przy nich duchownych, wielkopolskie diecezje pokryły się w końcu siecią kościołów parafialnych. Istotnym elementem tej odnowionej organizacji kościelnej były fundowane początkowo przez władców, później także przez biskupów oraz możnych klasztory benedyktynów, cystersów, dominikanów i franciszkanów. W granicach Wielkopolski działały też wspólnoty rycerskie, wśród których wyróżnia się komandoria joannitów. O trwałości przemian zapoczątkowanych decyzją Mieszka możemy się jednak przekonać na co dzień obcując z budzącymi jeszcze dziś podziw ich materialnymi pomnikami.

Wykład odbył się w ramach projektu „Dziedzictwo Wielkopolski”, realizowanego przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, który uzyskał dofinansowanie ze środków Samorządu Województwa Wielkopolskiego.

Tekst i foto: Katarzyna Rutkowska