W czwartek, 8 września 2022 r. w Muzeum Regionalnym w Plesewie odbył się niezwykły pokaz filmowy. Zaprosiliśmy na projekcję filmu pt. „Ludzie z żelaznych domów”, który opowiada historię Puszczy Pyzdrskiej ustami jej świadków, potomków pierwszych osadników. Po krainie zapomnianych cmentarzy i umierających żelaznych domów oprowadzają widza Wiesia i Przemek Kowalscy, lokalni społecznicy, którzy od lat walczą o zbudowanie tożsamości regionu na bazie historycznego dziedzictwa olęderskiego.

Wiesława i Przemysław Kowalscy, społecznicy z wielkopolskich Pyzdr, od kilku lat starają się odkrywać olęderską przeszłość terenów Puszczy Pyzdrskiej, w swoim czasie programowo niechcianą i celowo zapomnianą. Z setek rozmów z potomkami dawnych osadników, skrawków starych dokumentów i zdjęć wyszperanych w opuszczonych chałupach Kowalscy zapaleńcy (bo tak tu się o nich mówi) składają tę dawno rozsypaną układankę, a wszystko po to, żeby wskrzesić świat, którego już nie ma. I właśnie na nim zbudować tożsamość regionu, który został tej tożsamości pozbawiony.
Puszcza Pyzdrska to historyczna kraina geograficzna we wschodniej Wielkopolsce, którą w XVIII wieku zagospodarowali osadnicy olęderscy pochodzenia niemieckiego i polskiego. Utworzyli na wcześniej bezludnych, bagnistych terenach ponad 50 wsi, wykorzystując do budowy budynków niezwykły materiał, jakim jest darniowa ruda żelaza. Ich osady rozkwitały aż do momentu, kiedy nadeszła burzliwa połowa XX wieku i niechciani w swojej małej ojczyźnie musieli porzucać domostwa i uciekać.

Film został nakręcony w 2014 r. w reżyserii Joanny Jaworskiej i ze scenariuszem autorstwa Wiesławy i Przemysława Kowalskich.

Twórcy filmu byli obecni podczas dzisiejszego pokazu i chętnie dzielili się swoimi przemyśleniami i doświadczenia z jego powstawania.