„Sport pleszewski. Tradycje sportowe Pleszewa do roku 1999” to tytuł najnowszej wystawy, którą można oglądać w Muzeum Regionalnym w Pleszewie. Jej otwarcie odbyło się w czwartek 22 września 2016 r. Na wystawie zaprezentowane zostały różnorodne dyscypliny sportu: piłka nożna, siatkówka, koszykówka, jeździectwo, tenis, zapasy, boks, żużel, kręglarstwo, lekkoatletyka. Powstanie wystawy było możliwe dzięki pleszewianom, którzy udostępnili swoje cenne pamiątki: archiwalne zdjęcia, dyplomy, medale, puchary, teofea, proporce, legitymacje itp. Wszystkim im podczas otwarcia dziękował Dyrektor Muzeum Adam Staszak. Wśród ofiarodawców znaleźli się: Wiesław Jarzębowski, Maciej Grzesiński, Janusz Waliszewski, Piotr Hasiński, Paweł Przybył, Stanisław Podymski, Wiesław Mielczarek, Roman Wysocki, Magdalena Nowacka, Janusz Jezierski, Ewa Świątek, Andrzej Jędruszek, Mieczysław Kołtuniewski, Janina Wnuk, Ryszard Andersz i Halina Szkudlarek. Natomiast wszelkie informacje dotyczące sportu w Pleszewie pochodzą z pracy magisterskiej pt. „Ruch sportowy w Pleszewie po II wojnie światowej 1945-1992” napisanej przez Magdalenę Pisarską w 1993 roku.

Sport pleszewski. Tradycje sportowe Pleszewa do roku 1999

wystawa

wrzesień-grudzień 2016

kurator wystawy: kustosz Witold Hajdasz

Więcej zdjęć do obejrzenia w Galerii.

Tradycje sportowe Pleszewa

W okresie średniowiecza miejscem różnych form aktywności fizycznej były place miejskie, ulice czy fosy. W XIX wieku zaczęły powstawać tzw. Bractwa Kurkowe dla ćwiczenia się w celnym strzelaniu z łuków, a później rusznic, co stanowiło trening obrony miasta przed wrogiem. Taka organizacja powstała w Pleszewie w 1848 r. Jednym z jej założycieli był Edmund Taczanowski. Bractwo Strzeleckie miało za zadanie przysposabiać swoich członków do służby wojskowej i przygotować kadry dla przyszłych sił zbrojnych. W czasie Zielonych Świątek, na strzelnicy na terenie dzisiejszego Kasyna odbywały się zawody członków Bractwa Kurkowego o tytuł króla strzelców. W 1862 r., pod naciskiem pruskiego zaborcy, Bractwo Strzeleckie zmieniło nazwę na Bractwo Jedności. W okresie zaborów działał w Pleszewie jeden z najstarszych klubów kręglarskich, założony 20 maja 1884 r. pod nazwą Klub Kręglarski – Pleszew. Z kolei, powstałe na fali wielkiego ożywienia narodowego, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” zaczęło swą działalność w Pleszewie 22 kwietnia 1891 r. Głównym zadaniem organizacji było uprawianie i rozpowszechnianie gimnastyki, rozbudzanie ducha towarzyskiego poprzez urządzanie lekcji gimnastyki, zabaw, wycieczek, odczytów itp, a także propagowanie szermierki, jazdy na welocypedzie oraz strzelania do tarczy. Początkowo Towarzystwo skupiało 32 członków, natomiast w 1914 r. jego liczebność w powiecie pleszewskich dochodziła do 581 osób zrzeszonych w 10 kołach. W maju 1900 r. rozpoczęło w Pleszewie działalność Towarzystwo Kołowników Polskich, zwane później Klubem Cyklistów. Jego założycielem był Stanisław Bendlewicz.  Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej istniał w Pleszewie klub piłki nożnej „Prosna”, który rozgrywał mecze z drużynami sąsiednich miast. Dużą popularnością wśród dzieci i młodzieży cieszył się Ogród Jordanowski, założony w 1905 r. przez ks. Kazimierza Niesiołowskiego pod nazwą „Ogród Dzieciątka Jezus”. Ogród miał zapewnić dzieciom i młodzieży „sposobność do spędzania przynajmniej 2 godzin przy ćwiczeniach i zabawach na wolnym powietrzu” w celu prawidłowego rozwoju i dbałości o zdrowie fizyczne. Na Tereni Ogródka Jordanowskiego intensywną pracę wychowawczą prowadziło Towarzystwo Zabaw Ruchowych. Pod koniec 1912 r. pojawili się w Pleszewie działacze promujący skauting, którzy kładli szczególny nacisk na kształtowanie charakteru młodego pokolenia, dbałość o rozwój fizyczny, sprawność i zaradność życiową. Inicjatorem pleszewskiego skautingu byli: ks. Kazimierz Niesiołowski oraz ks. Bąk. Męska drużyna skautingowa liczyła w 1914 r. 40 druhów. W 1916 r. powstała także drużyna żeńska, której inicjatorką była Maria Bociańska. W okresie międzywojennym życie sportowe Pleszewa nadał było bogate. W mieście działał „Sokół”, Bractwo Strzeleckie, Klub Kręglarzy „Potentia” oraz żeński KS „Śnieżka”. Wiadomo również o działalności organizacji paramilitarnej „Przysposobienie Wojskowe” (PW), która powstała w 1924 r. z inicjatywy por. Karola Folkowskiego. W 1927 r. powstał w Pleszewie Komitet Powiatowy WF i PW. Jednym z przejawów jego działalności były zawody gimnastyczne oraz sprawnościowe w posługiwaniu się bronią, zorganizowane w mieście 16 czerwca 1929 r. Ówczesnymi komendantami wf. i pw. byli: por. Karol Folkowski, por. Władysław Małecki, por. Stanisław Sołtysiak i kpt. Stanisław Zych. W działalności sportowej międzywojennego Pleszewa wyróżniał się Klub Rowerzystów, który starał się kontynuować i podtrzymywać tradycje cyklistów pleszewskich. Każdego roku odbywały się wyścigi rowerowe, podczas których zawodnicy startowali na rowerach tzw. „balonówkach”. Na uwagę zasługuje także działalność Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP), który w Rokutowie nad Prosną zlokalizował swoją przystań kajakową, liczącą 4 kajaki. Inicjatorem grupy żeglarskiej ZHP był Alfons Jabczyński. Duży wkład w rozwój życia sportowego miasta wniósł Wojskowy Klub Sportowy 70 Pułku Piechoty. Organizował on często zawody i pokazy sportowe oraz pozostawił miastu boisko sportowe z pięknym zapleczem i trybuną, którą ukończono w 1928 r. Ponadto w okresie międzywojennym działał bardzo aktywnie Pleszewski Klub Sportowy (PKS), który korzystał z boiska wybudowanego przez wojsko. Założycielami tego klubu w 1927 r. byli m.in. Stanisław Dąbkiewicz, Alojzy Dąbkiewicz i Feliks Andersz. Klub składał się z sekcji lekkoatletycznej, koszykarskiej i bokserskiej. Po II wojnie światowej, w latach 1945-1949 nastąpił dynamiczny i bardzo silny rozwój sportu. Prężnie działały wówczas koła sportowe przy zakładach pracy oraz kluby sportowe. W styczniu 1949 r. rozpoczął działalność Spółdzielczy Klub Sportowy „Pleszewianka” na czele z przewodniczącym Stanisławem Anderszem, który prowadził zajęcia w 6 sekcjach: piłki nożnej, lekkoatletyki, gier sportowych, tenisa ziemnego, szachów i tenisa stołowego. W latach 1950-1956 na polski grunt wprowadzano w sporcie wzory radzieckie. Zanegowano także dorobek sportu z lat międzywojennych, czego wyrazem była likwidacja Pleszewskiego Klubu Sportowego. W grudniu 1953 r. powstał w Pleszewie Klub Sportowy „Stal” z połączenia Zakładowego Klubu Sportowego „Spójnia” i Koła Sportowego „Stal”. Klub ten przez wiele lat był duszą pleszewskiego sportu i z nim też związane były największe sukcesy miasta w tej dziedzinie. Życie sportowe Pleszewa koncentrowało się głównie wokół stadionu miejskiego. W roku 1977 został utworzony zalążek nowego klubu sportowego, działającego później pod nazwą LKJ „Piast”. Od tego roku prężnie rozwijało się również kręglarstwo, dzięki oddaniu do użytku nowej kręgielni. W latach 1981-1990 pleszewski sport uległ załamaniu. Sytuacja społeczno-polityczna i stan wojenny spowodowały znaczne ograniczenie środków finansowych na sport, co było przyczyną braku możliwości utrzymania się klubów sportowych np. „Stali”. Nieco lepiej wyglądała sytuacja w sporcie szkolnym, szczególnie w Szkole Podstawowej nr 3, gdzie prężnie rozwijała się wówczas koszykówka. Poza tym nadal rozwijała się rekreacja – rozbudowywano ośrodki wczasowe, organizowano szereg imprez rekreacyjnych, a w Plantach powstała tzw. „ścieżka zdrowia”. Po 1990 roku nastąpiło odrodzenie sportu w Pleszewie. Przy Ośrodku Kultury, Sportu i Wypoczynku działała od 1992 r. sekcja koszykówki, którą sponsorował były zawodnik KS „Stal” – W. Szaor. Powstała także sekcja siatkówki prowadzona przez byłego trenera KS „Stal” Stanisława Podymskiego. Poza tym KS „Stal” prowadził także sekcję piłki nożnej.

Opracowano na podstawie: M. Pisarska, Ruch sportowy w Pleszewie po II wojnie światowej 1945-1992, Wrocław 1993.