Od 11 lipca 2020 r. w Muzeum Regionalnym w Pleszewie eksponowana jest wystawa pt. „Marian Bogusz. Na stulecie urodzin” zorganizowana z okazji 100. rocznicy urodzin w Pleszewie Mariana Bogusza.  Ekspozycja, powstała w oparciu o zbiory Muzeum Regionalnego, ma charakter przekrojowy, prezentując obrazy, rysunki, gwasze czy najciekawsze projekty przestrzenne z bogatej twórczości artysty. Wzbogacona została zdjęciami, katalogami wystaw z innych galerii czy fragmentami prasowymi.

Marian Bogusz urodził się 25 marca 1920 r. w Pleszewie, a zmarł 12 lutego 1980 r. w Warszawie. Był malarzem, rzeźbiarzem, autorem realizacji przestrzennych, scenografem, aktywnym animatorem życia artystycznego, inicjatorem wydarzeń artystycznych. Dzieciństwo i młodość spędził w Pleszewie, maturę zdał w Liceum Ogólnokształcącym im. St. Staszica w 1939 roku. Wykształcenie artystyczne w zakresie malarstwa zdobywał w latach 1946-1948 w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w pracowniach prof. J. Cybisa i prof. J. Sokołowskiego. Był współzałożycielem Klubu Młodych Artystów i Naukowców (1947-1949), „Grupy 55”, skupiającej artystów, głównie malarzy (Marian Bogusz, Zbigniew Dłubak, Kajetan Sosnowski, Andrzej Zaborowski, Barbara Zbrożyna). Jego malarstwo w latach 40. XX wieku bliskie było założeniom surrealizmu, a w następnej dekadzie przybrało wyraz napięć właściwych nurtowi metaforycznemu, a także abstrakcyjnemu, zaś w kolejnym okresie, po przejściu przez eksperymenty malarstwa materii i malarstwa gestu, przybrało formę harmonijnych kompozycji tworzonych w układach linearno-geometrycznych. Był również autorem form przestrzennych, wyimaginowanej, mentalnej przestrzeni, charakteryzującej się wyznaczeniem funkcji koloru, skierowanego na światło, i grubą, sfałdowaną fakturę, którą odcinał się od gładkich płaszczyzn tła. Artysta prowadził aktywną działalność inicjatorską i organizacyjną w walce o wolną, nowatorską postawę w sztuce.  Współorganizował I Wystawę Sztuki Nowoczesnej w Krakowie w 1948 r. Był kierownikiem awangardowej Galerii Krzywego Koła w Warszawie (1956-1965), Plenerów w Osiekach (1963), Biennale Form Przestrzennych w Elblągu (1965). Organizował działania takie jak: Propozycja dla Warszawy (1972) czy Lubelskie Spotkania Plastyczne (1976-1978).

Największą ilościowo kolekcję dzieł Bogusza posiada obecnie Muzeum Regionalne w Pleszewie czyli w miejscu urodzenia artysty. Znaczny zbiór znajduje się też w Muzeum Narodowym w Warszawie (152 prace; w tym 31 obrazów na płótnie i 121 prac na papierze). 50 dzieł, w tym 21 obrazów i 29 prac na papierze jest w posiadaniu Muzeum Sztuki w Łodzi. Ponadto od kilku do kilkunastu prac Bogusza znaleźć można w zbiorach wszystkich ważniejszych muzeów Polski, jak Muzea Narodowe w: Poznaniu, Wrocławiu, Gdańsku, Krakowie, Szczecinie i Kielcach; Muzea Okręgowe w: Chełmie, Bydgoszczy, Koszalinie, Lublinie, Radomiu i Toruniu, w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Państwowym Muzeum na Majdanku, oraz w zbiorach Galerii Zachęta, Galerii Studio w Warszawie i kolekcji Biura Wystaw Artystycznych w Lublinie. Prace artysty znajdują się także w zbiorach zagranicznych m.in. w niemieckim Von der Heydt-Museum w Wuppertalu i tamże w prywatnym muzeum Röderhaus, w Pałacu Narodów w Genewie, w Galerii Kaschenbach w Trewirze czy Galerii Defet w Kolonii. Około 200 prac malarskich, gwaszy i rysunków trafiło do rąk prywatnych posiadaczy w kraju i za granicą.

Pleszewska kolekcja

Już w 1984 r. w Muzeum Regionalnym w Pleszewie zorganizowano pierwszą wystawę malarstwa Mariana Bogusza, która zapoczątkowała kolekcję jego dzieł. W 1988 r. odbyła się druga wystawa pt. „Blachy Bogusza”, zestawiona z obrazów będących już własnością muzeum. W 1990 r. umiera żona artysty Eulalia Bogusz, która przekazuje instytucji w darze 146 dzieł. Są one prezentowane na kolejnych wystawach w Pleszewie (1991, 1994, 1995, 2002) oraz innych miastach: Kaliszu (Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej, Centrum im. Kulisiewicza), Warszawie (Galeria Studio M Bożeny Marki) i Łowiczu.

Przełomowym momentem promowania twórczości artysty było wydanie pierwszej, pełnej monografii Bogusza, która ukazała się w 2008 r. z inicjatywy ówczesnego dyrektora Muzeum Regionalnego Jerzego Szpunta. Jej autorka – dr Bożena Kowalska – spotykała się z malarzem wielokrotnie i zamiar napisania tej książki zrealizowała po wielu latach jako 20. pozycję w swoim dorobku literackim. Dzięki wydanej publikacji, a także staraniom podejmowanym przez dyrektorów muzeum – najpierw Jerzego Szpunta, a następnie Adama Staszaka – dzieła artysty z pleszewskiej kolekcji były wystawiane w muzeach i galeriach na terenie całego kraju i poza jego granicami:

• Galeria EL w Elblągu – wystawa „Marian Bogusz. Retrospektywa” (2008);
• Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu – wystawa „Marian Bogusz – malarstwo i rysunek” (2009);
• Galeria Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach – wystawa „Marian Bogusz, malarstwo” (2009);
• Galeria Piekary w Poznaniu – wystawa „Bogusz Nowoczesny” (2009);
• Galeria Sztuki Współczesnej BWA w Olsztynie – wystawa „Bogusz – Teatr – Brecht” (2011);
• Galeria EL w Elblągu – wystawa „Miasto – Przestrzeń – Maszyna” (2015);
• Fundacja Stefana Gierowskiego w Warszawie – wystawa malarstwa Mariana Bogusza i Zbigniewa Dłubaka (2017);
• Narodowa Galeria Sztuki ZACHĘTA w Warszawie – wystawa „Radość nowych konstrukcji. (Po)wojenne utopie Mariana Bogusza” (2017/2018);
• Miejska Galeria Sztuki Współczesnej Kunsthaus w Dreźnie – wystawa „Radość nowych konstrukcji. (Po)wojenne utopie Mariana Bogusza” (2018).

Obecnie w kolekcji Muzeum Regionalnego w Pleszewie znajduje się 218 dzieł Mariana Bogusza, w tym 74 obrazy i 144 prace na papierze:

• malarstwo z lat 1946-1980

Jest to przekrój przez techniki, jakie artysta wykorzystywał w swojej twórczości. A więc obrazy olejne i collage z lat 50. i 60. XX wieku, większość trójwymiarowych z charakterystycznymi przecięciami na płótnie, wypełniane blachą, obudowane drewnem. Z tych lat pochodzi także kilka prac pomników np. cykl: „Epitafium dla Komedy”, „Epitafium dla stolarza Bolesława” czy „Epitafium dla Marka Włodarskiego”. Ponadto z końca lat 60. XX w. obrazy z użyciem techniki „fumage”. W końcu najciekawsze i najbardziej charakterystyczne dla tego artysty blachy i obrazy z lat 70. XX wieku. Pierwsze to wynik eksperymentu artysty ze światłem i przestrzenią, drugie zaś z kolorem i formatem.

• rysunki z lat 1937-1971

Wśród nich kubistyczne kompozycje martwej natury oraz akty kobiece z lat 40. XX w., a także eksperymentalne rysunki wykonane tuszem lawowanym na cienkim papierze z końca lat 60. i lat 70. XX w.

• gwasze i tempery z lat 1942-1971

W grupie tych prac znajdziemy rozmaitość technik: akwarela monochromatyczna, tempera – gwasz, tusz i ołówek, papier i blacha, papier pergaminowy, collage oraz pastel na welurze. Tematyka prac jest bardzo różnorodna – od kompozycji abstrakcyjnych, linearnych, surrealistycznych do realizmu (martwa natura i pejzaż).

MARIAN BOGUSZ.

Na stulecie urodzin.

wystawa

lipiec – sierpień 2020

kurator wystawy: Iwona Wieruszewska