Wybitny polski mediewista, pracownik naukowy Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk prof. Tomasz Jurek gościł w Muzeum Regionalnym w Pleszewie w czwartek 18 lutego 2016 r. Jego wykład pt. „Chrzest Polski” był kolejnym wydarzeniem związanym z, obchodzoną w tym roku, 1050. rocznicą chrztu Polski i aktualnie eksponowaną w Muzeum wystawą „Civitas Pleschowiensis baptizatur”. Prof. Tomasz Jurek od lat zajmuje się historią Śląska i Wielkopolski, a także wczesną historią kościoła polskiego i początkami polskiej państwowości. Na początku nakreślił więc sytuację historyczną, jaka panowała w połowie X wieku w Europie oraz na terenach zamieszkiwanych przez Polan. Wspominał o ekspansji prowadzonej przez władcę Polan Mieszka w celu pozyskiwania nowych szlaków handlowych. W jej wyniku Mieszko przyłączył teren Pomorza z Gdańskiem i Szczecinem, wykorzystując rzeki Wisłę i Odrę do prowadzenia interesów handlowych i wkraczając jednocześnie w strefę wpływów niemieckich.

Następną część wykładu prof. Jurek poświęcił osobie Dobrawy, zwanej matką chrzestną Polski, o zasługach której pisali kronikarze: niemiecki biskup Merseburga Thietmar czy najstarszy polski kronikarz Anonim zwany Gallem. Dobrawa wywodziła się z rządzącej w Czechach dynastii Przemyślidów i była córką tamtejszego księcia Bolesława I Srogiego. Przybyła do Polski prawdopodobnie w roku 963 lub 965. Miała z pewnością niebagatelny wpływ na decyzję Mieszka o przyjęciu chrztu. Ale, co podkreślał prelegent, decyzja o chrzcie władcy była przede wszystkim decyzją polityczną najwyższej rangi państwowej. Przyjęcie chrztu oznaczało bowiem wprowadzenie państwa polskiego w krąg zachodniej kultury łacińskiej.

Prof. Jurek mówił także o problemach z wyznaczeniem dokładnej daty i miejsca przyjęcia chrztu przez Mieszka. Pewne jest, że chrzest miał miejsce przed rokiem 967. Pod tym bowiem rokiem saski kronikarz Widukind nazywa Mieszka „przyjacielem cesarza” (amicus imperatoris), co byłoby niemożliwe wobec księcia pogańskiego. Bardzo prawdopodobne jest też, że chrzest odbył się na niemieckim dworze cesarskim i udzielił go biskup Moguncji Wilhelm – syn cesarza Ottona I. Takie wydarzenie wymagało bowiem odpowiedniej oprawy, którą mógł zapewnić jedynie ówczesny Święty Cesarz Rzymski. Prelegent zanegował więc tezę, że wydarzenie to miało miejsce w Poznaniu, Gnieźnie czy nad Jeziorem Lednickim. Zakładając tę tezę należy zatem przyjąć, że chrzest odbył się na przełomie czerwca i lipca 965 r. podczas zjazdu w Magdeburgu lub w Wielkanoc roku następnego, czyli 14 kwietnia 966 roku.

Podsumowując wykład, prof. Jurek podkreślał ogromny wpływ tego wydarzenia dla dalszej historii Polski. Wraz z przyjęciem chrztu zaczęły się tworzyć zręby hierarchii kościelnej, głównie za sprawą przybyłego do Poznania z Czech biskupa Jordana. Jednak były to dopiero początki chrześcijaństwa na polskich ziemiach. Właściwy rozwój religii zawdzięczamy raczej Bolesławowi Chrobremu – synowi Mieszka, który wykorzystał ją niejako do celów politycznych, doprowadzając na zjeździe w 1000 r. do utworzenia pierwszego polskiego arcybiskupstwa w Gnieźnie i tym samym potwierdzenia pełnej samodzielności Polski przez cesarza Ottona III. Ponadto rozpropagował kult świętych, wprowadzając polskich świętych takich jak św. Wojciech czy Pięciu Braci Męczenników oraz doprowadził do powstania klasztorów na ziemiach polskich.

Wykład został zorganizowany w ramach współpracy z Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk, którego prezesem jest pleszewianin prof. Andrzej Gulczyński.